به قلم مرتضی سبحانی نیا منتشره در وبسایت اکونور
انقلاب اسلامی فقط یک قیام خیابانی یا جنبش سیاسی نبود؛ این حرکت عظیم، پایه‌های اقتصادی یک رژیم وابسته را هم به لرزه درآورد. یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف رژیم پهلوی، وابستگی شدید آن به درآمدهای نفتی بود. اما وقتی کارکنان صنعت نفت دست از کار کشیدند و جریان طلای سیاه را متوقف کردند، این وابستگی به یک پاشنه آشیل مرگبار تبدیل شد. آن‌ها با دستان خالی اما اراده‌ای قوی، کاری کردند که ارتش و سیاستمداران از پس آن برنیامده بودند: زمین‌گیر کردن رژیمی که ثروتش را از نفت می‌گرفت.
اعتصابات نفتی؛ خاموش کردن موتور اقتصادی پهلوی
۱. بستن شیرهای ثروت رژیم
کارکنان صنعت نفت، که می‌دانستند شریان مالی حکومت از همین چاه‌های نفت تأمین می‌شود، تصمیم گرفتند این مسیر را ببندند. اعتصابات پاییز ۱۳۵۷ باعث شد صادرات نفت ایران تقریباً به صفر برسد. حکومت دیگر نمی‌توانست هزینه‌هایش را تأمین کند، حقوق کارمندانش را بدهد یا حتی ارتشش را تغذیه کند. رژیمی که برای بقا به درآمد نفتی متکی بود، ناگهان خود را در محاصره‌ای اقتصادی دید که از درون کشور شکل گرفته بود.
۲. فشار بر روابط خارجی پهلوی
شاه همیشه با نفت معامله می‌کرد؛ نفت در برابر حمایت. اما وقتی تولید نفت متوقف شد، قدرت‌های غربی که منافع اقتصادی‌شان به ایران گره خورده بود، کم‌کم از پهلوی دست کشیدند. اعتصابات کارکنان نفتی باعث شد ایران دیگر نتواند سهم خود را در بازارهای بین‌المللی ایفا کند و این اتفاق، متحدان شاه را به تردید انداخت.
۳. کارگران، انقلابیونی از جنس مردم
وقتی صحبت از انقلاب می‌شود، معمولاً ذهن‌ها به سمت رهبران سیاسی و مذهبی می‌رود. اما در واقع، انقلاب را کارگران، معلمان، بازاریان و مردم عادی پیش بردند. کارکنان صنعت نفت با ایستادگی‌شان ثابت کردند که این انقلاب، یک حرکت همه‌جانبه است. آن‌ها فقط دست از کار نکشیدند؛ بلکه اراده‌شان را هم در مسیر تغییر گذاشتند و نشان دادند که انقلاب برای همه است، نه فقط برای یک طبقه خاص.
از انقلاب تا استقلال؛ صنعت نفت پس از پیروزی
۱. بازگرداندن کنترل نفت به مردم
بعد از پیروزی انقلاب، یکی از اولین اقدامات اساسی این بود که کنترل کامل صنعت نفت از دست بیگانگان خارج شود. دیگر خبری از تسلط شرکت‌های خارجی نبود. مدیریت صنعت نفت به دست همان مردمی افتاد که برای آزادی کشورشان جنگیده بودند. این یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای انقلاب بود که هنوز هم اهمیتش باقی است.
- نفت، دیگر ابزار قدرت حکومت نبود
در دوران پهلوی، نفت فقط منبع درآمد نبود؛ بلکه ابزاری برای کنترل مردم و سرکوب مخالفان هم بود. اما پس از انقلاب، نفت به‌عنوان پشتوانه‌ای برای استقلال اقتصادی و کاهش وابستگی به بیگانگان تعریف شد. - عدالت اقتصادی و تغییر نگاه به منابع کشور
تا قبل از انقلاب، نفت فقط برای عده‌ای خاص سود داشت. اما پس از پیروزی، تلاش شد که ثروت آن به تمام کشور برسد. حالا نفت دیگر یک کالای لوکس برای طبقه‌ای خاص نبود، بلکه به یکی از ارکان توسعه و پیشرفت ملی تبدیل شد.
کارکنان نفتی؛ سربازان خاموش انقلاب
اعتصابات کارکنان صنعت نفت، تنها یک اقدام صنفی یا اعتراضی نبود؛ بلکه یکی از مهم‌ترین ضربات کاری به رژیم پهلوی بود که سقوط آن را تسریع کرد. این حرکت، نشان داد که اقتصاد و سیاست از هم جدا نیستند و وقتی مردم اراده کنند، می‌توانند حتی بدون اسلحه و جنگ، یک حکومت را از پا درآورند.
اما این نقش هنوز تمام نشده است. اگر دیروز، کارکنان نفتی با قطع صادرات، رژیم پهلوی را فلج کردند، امروز هم می‌توانند با توسعه فناوری، گسترش صنایع پایین‌دستی، و کاهش وابستگی به خام‌فروشی، ایران را به سمت استقلال واقعی ببرند. آینده انقلاب همچنان در دستان کسانی است که بدانند نفت، فقط یک منبع درآمد نیست، بلکه ابزاری برای پیشرفت و عزت ملی است.
دیدگاهها